Wanneer zijn de Jefkes van Leefdaal precies ontstaan?

Dat weten we niet …

We weten dat er in 1627 in Leefdaal een schuttershuis was, dus ook een schuttersgilde. We weten eveneens met grote zekerheid dat de nog steeds gebruikte zilveren “breuken” gemaakt zijn circa 1670, maar we weten niet of dat de “eerste” breuken waren. En het is ondenkbaar dat dergelijke breuken zouden geschonken worden door de kasteelheer aan een vereniging die nog in haar kinderschoenen stond.

In 1566 brak in de Nederlanden de “Beeldenstorm” los en in 1570 forceerden de “bosgeuzen” de deur van de kerk van Leefdaal en roofden er ondermeer de kerkklokken. Het is aanlokkelijk te denken dat in die periode ook kostbaarheden en religieuze symbolen van de schuttersgilden verloren gingen. Vrijwel alle oude schuttersgilden die nog met handbogen schoten werden immers opgericht uiterlijk in 1400, en in die periode waren de “heren van Leefdaal” baas over de vier windstreken rond Leefdaal⁽¹⁾ en ver daarbuiten.

Later is het zo dat Keizer Karel (keizer van 1515 tot 1555), die zijn jagersopleiding in Heverlee in en rond het kasteel van Arenberg kreeg, veel privilegies en charters heeft gegeven aan plattelandsgilden om de dominantie van de steden te breken.

Het zou dan ook eerder abnormaal zijn als er hier (lang) voor 1627 al geen schuttersgilde was. Maar tastbare bewijzen daarvan zijn vooralsnog niet gevonden.

Bron

• “Kutse en Vrebos eertijds”
• diverse websites
• www.leefdaal.be (niet meer beschikbaar) over het wapenschild van Leefdaal en de “heren” van het kasteel. Zie erfgoedkamer Bertem.
• ongedateerd en niet ondertekend handschrift uit het archief van Leon Michiels, vermoedelijk geschreven door Louis Michiels, zonder enige bronvermelding: legende of geschiedenis?

Voetnoot

⁽¹⁾ In zijn testament van 21 november 1283 laat Lodewijk van Leefdael belangrijke sommen geld na aan de minderbroeders te Nijvel, Tienen, Sint-Truiden, Maastricht, Diest, ’s Hertogenbosch en aan diverse kloosters en hospitalen in Leuven en Brussel. Aan de parochiepriesters binnen zijn jurisdictie geeft hij een dertigjarige (!) rente. Dat blijkt ten gunste te zijn van pastoors en kapelanen in Leefdaal, Vossem, Duisburg, Neerijse, Korbeek, Bertem, Vroenberg (=SinteFroene), Meerbeek, Everberg, Erps-Kwerps, Humelgem, Steenokkerzeel, Melsbroek, Wolvertem, Emde, Londerzeel, Rossem, Rode, Sterrebeek en Kortenberg.

• De familie “van Leefdaal” huisde en heerste in Leefdaal en de wijde omgeving van (minstens) 1050 tot circa 1350. Dan kwamen achtereenvolgens de families Swaef (door aankoop) en van Pietersheem (door huwelijk) er wonen.
• Van circa 1450 tot 1661 was de familie de Merode baas over Leefdaal en omstreken. Zij moderniseerden rond 1626 het kasteel dat door brand was verwoest. Daarna verplaatste deze familie haar “hoofdzetel” naar Westerlo.
• Van 1661 tot 1679 was de familie Helman eigenaar van het kasteel.
• In 1672 werd het (door huwelijk) gedurende 100 jaar de vaste stek van Jan van Broekhoven de Bergeyck en zijn afstammelingen. Schoonvader Filips Helman gaf het kasteel en omgeving als bruidsschat mee met zijn dochter Anna. Het ligt voor de hand dat de illustere staatsman (of zijn schoonvader) de zilveren koningsbreuken bij die gelegenheid schonk aan de schuttersgilden.
• In 1775 huwde zijn achterkleindochter Lucie de Brouchoven de Bergeyck met graaf Assuère Gerard Louis Jacques Ignace de Liedekerke Pailhe en sindsdien wonen de graven de Liedekerke op het kasteel van Leefdaal. De jaarlijkse koningschieting gebeurt nog steeds op het privé-domein van deze familie, naast hun dreef die het kasteel verbindt met de Sint-Lambertuskerk.